Wat is kunst?

Begin een eiland...

Wat is kunst? Het is de eeuwige vraag in onze postmoderne (kunst)wereld. Ted van Lieshout doet alvast een dromerige aanzet om de vraag te beantwoorden.

Het boek begint met een dialoog tussen een verteller en een meisje die aan de verteller vraagt wat kunst is. Die vraag probeert de verteller op te lossen aan de hand van een gesprek. Op de linkerpagina staat telkens een korte bedenking die tussen de twee wordt opgeworpen, waarna de verteller het overneemt en zegt "over .... gesproken", om dan rechts een zijsprong te maken naar een of meerdere kunstwerken die met dat woord te maken hebben. Kunst mag je daarbij heel ruim begrijpen: van Lieshout spreekt immers ook over parfums, schilderingen op kruiken, ingepakte eilanden, vioolbouwers, maskers, kitch en zandsculpturen. Je rolt van de ene kunstvorm in de andere, en komt enorm veel te weten, ook over dingen waar je (zelfs als volwassene) nog nooit over had nagedacht of van had gehoord.

Je voelt de moeilijkheid van de vraag naar wat kunst is doorzinderen, en zowel het meisje als de verteller zijn zoekende naar een beter begrip. Het 'oneindige zoeken' van het boek is een fijne insteek, maar ... 

Wat. een. chaos.

De zoektocht vervalt in een geharrewar van bedenkingen die in doorlopende stukken tekst zijn geschreven. Het is daarbij ook duidelijk dat Ted van Lieshout het boek zelf heeft vormgegeven: de layout is afleidend, schreeuwerig en vaak zelfs ronduit lelijk. Er wordt per dubbele pagina gewisseld in lettergroottes om de tekst die langer is dan op de vorige pagina er toch maar op te kunnen passen. Teksten springen over de pagina's heen, zonder onderbreking, tussentitels of kaderstukjes. Interlinies, letterypes en uitlijning worden kris-kras door elkaar gebruikt. Je krijgt nergens vat op de structuur van zijn denken. Als het de bedoeling was om één lange gedachtenstroom te zijn, dan had ook die piste visueel beter kunnen zijn uitgedacht of uitgewerkt. Voortdurend dacht ik bij het lezen: oh, wat jammer! Zo zo jammer, want het is oprecht interessant!

Dit boek maakt pijnlijk duidelijk waarom grafische vormgeving zo'n belangrijke schakel is bij het schrijven. Het boek heeft een enorm potentieel — de dromerigheid, de uitgebreidheid van Ted van Lieshouts kennis over kunst en cultuur, de onbevattelijkheid van het concept kunst ... — maar het verliest al haar kracht door dat soort onnauwkeurigheden.

Ook layouts ontwerpen is (een) kunst. Eentje die Ted van Lieshout blijkbaar nog niet helemaal onder de knie heeft. Jammer.