Schoolidyllen

In 1900 verscheen ‘Schoolidyllen’ als debuut van Top Naeff. Sindsdien werd het talloze keren herdrukt en kende het een groot succes. Iedereen die Schoolidyllen ooit las, herinnert zich vooral het droevige slot waarbij het weesmeisje Jet van Marle, dat in haar leven zo weinig liefde heeft gekend, sterft. Kalien Blonden schetst in haar voorwoord hoe ze in 1974, op tienjarige leeftijd, getroffen werd door de emotie die geschreven woorden teweeg konden brengen. Toen ze ongeveer dertig jaar later voor haar eigen dochters een exemplaar wilde aanschaffen, bleek het niet meer beschikbaar. Zo ontstond het idee om het boek opnieuw uit te geven. Van de tekst werd in deze heruitgave alleen de spelling aangepast. Woorden en uitdrukkingen eigen aan het milieu waarin het verhaal zich afspeelt, bleven ongewijzigd deel uitmaken van de tekst. Wel werd er een verklarende woorden- en begrippenlijst toegevoegd zodat negentiende-eeuwse zeden en gewoonten toegankelijk zijn voor een hedendaagse puber.
In haar voorwoord schetst Kalien Blonden ook het historische kader waarin het verhaal gesitueerd kan worden. Op die manier krijgt de lezer niet alleen een zicht op de sociale klassen maar ook op de snel evoluerende maatschappelijke veranderingen. Maar of jonge lezers voor wie dit verhaal bedoeld is daar automatisch interesse voor betonen, durf ik te betwijfelen. Ook al worden de karakters mooi in beeld gebracht, inleving lijkt mij niet vanzelfsprekend. Niet alleen omwille van de traagheid waarmee het verhaal op gang komt en de vaak ook voorspelbare wendingen. Ook de goedbedoelde en tevens zinvolle voetnoten, gemiddeld twee per blad, onder elke bladzijde vertragen het inlevingsproces.
Nu ik het boek na meer dan dertig jaar herlas, liet het lot van Jet mij niet onberoerd en was het fijn om jeugdsentiment door een oudere bril te bekijken en nu te kaderen. Of deze klassieker, die honderdduizenden meisjes en vrouwen tot tranen toe heeft geroerd, ook in de 21ste eeuw weer ieders hart zal doen smelten, weet ik niet.