Wat een indrukwekkend prentenboek. Zelden zag ik emoties zo diepmenselijk uitgedrukt als in de dieren uit Migranten van Issa Watanabe. De licht gebogen schouders van de leeuw en zijn zware, bedrukte kop; de trieste blik van de grijze wolf in zijn donkere kapmantel; de wezenloos voor zich uit starende ijsbeer … Stuk voor stuk zijn ze met veel gevoel en vooral mededogen minutieus in beeld gebracht.

Ze maken deel uit van een groep dieren die gepakt en gezakt onderweg zijn. Het overheersende gevoel van droefenis wordt versterkt door de inktzwarte achtergrond. Hoewel de dieren allemaal in dezelfde richting lopen, vormen ze allesbehalve een grijze massa. Hun verscheidenheid wordt extra in de verf gezet door de bontgekleurde kleren en doeken die reliëf krijgen door de collagetechniek. Zo maakt de illustrator meteen duidelijk dat migranten niet als één homogene groep gezien mogen worden. Tegelijk wordt ook de lotsverbondenheid beklemtoond, bijvoorbeeld wanneer de dieren hun kamp opzetten en samen slapen in het bos. Een en al angst spreekt dan weer uit de illustratie met de kapseizende, overvolle boot. De ontreddering en het verdriet bij het slachtoffer van de ramp is bijna tastbaar op de prent met rouwende dieren, maar nog sterker op die waarop Magere Hein teder het hoofd van het dode dier streelt in een schitterende compositie met de blauwe ibis.

Het boek bevat geen tekst, maar de prenten spreken boekdelen, niet alleen door de indrukwekkend getekende emoties, maar ook door de krachtige symbolen die indringende vragen oproepen. Waarom overhandigt de dood een koffertje aan de dieren? Wat symboliseert de ontmoeting tussen de dood en de ijsbeer voor een bloeiende struik met rode bloemen, een struik die op de slotprent weer opduikt? De prenten dagen elke lezer, ongeacht de leeftijd, uit om het verhaal op haar of zijn manier te interpreteren en gevoelens van hoop en wanhoop, dreiging en onzekerheid, eenzaamheid en solidariteit, droom en werkelijkheid in de taferelen te herkennen. Dat is precies waar een groots prentenboek toe in staat is: in plaats van diepmenselijke emoties uit te leggen, het in beelden intens laten voelen.