Hij of ik?

Op een dag worden Sam en zijn zus Agnes ontvoerd door het rebellenleger van Kony, die zich tot doel gesteld heeft Oeganda te veroveren. Na een lange en barre tocht, waarin de kinderen nauwelijks eten en drinken krijgen, komen ze terecht in een kamp in Soedan. Agnes wordt opgeëist door Kony, Sam wordt getraind tot kindsoldaat. Ontsnappen is onmogelijk; bijna iedereen die het probeert, wordt gesnapt. De rebellen dwingen de andere kinderen om de weglopers te doden, als afschrikmiddel. De eerste keer dat Sam een machinegeweer in zijn handen houdt, weet hij niet wat ermee te doen. En tijdens zijn eerste gevecht maakt hij er een potje van, van pure angst. Gelukkig is er Robin, een jongen die uit een buurdorp afkomstig is, die hem matst. Dat is zeer uitzonderlijk, want de rebellen hebben maar een credo: hij of ik? Na een mislukte inval in Oeganda kan Sam ontsnappen. En gelukkig maar, want de rebellen maken iedereen af die op het slagveld achterblijft. Soldaten van het reguliere leger brengen hem naar een opvangcentrum. En daar krijgt Sam een nieuwe start. Maar wat er van Agnes of zijn ouders geworden is, dat blijft een groot vraagteken. En dat geldt ook voor de vele duizenden kindsoldaten die nooit een nieuwe start kregen. 'Hij of ik?' gaat over kindsoldaten die in Afrikaans oorlogsgebied verplicht worden om mee te vechten met de rebellen. Het is een gruwelijk verhaal, een verhaal dat je af en toe moet afzetten, want het gaat je bevattingsvermogen te boven. Bettie Elias vertrekt vanuit een reëel gegeven. Voor dit boek bezocht ze tot twee keer toe opvangcentra voor ex-kindsoldaten in Oeganda. Het vertelstandpunt - Sam vertelt zelf zijn verhaal -, de soepele stijl, de vele dialogen, de korte maar levendige scènes, een open bladspiegel en het eenvoudige, directe taalgebruik zorgen voor een indringend, herkenbaar verhaal, waarbij je je inleeft in de verschrikking, en dat zonder dat je het zelf hebt meegemaakt. Het ontbreken van illustraties versterkt het verschrikkelijke relaas alleen maar. De auteur velt geen oordeel, ze observeert, en die ingehouden soberheid maakt het verhaal des te indringender. Els De Temmerman schreef een nawoord bij dit aangrijpende verhaal.